Slikar Sava Šumanović (1896-1942), jedan od najznačajnijih umetnika u istoriji srpske umetnosti posedovao je autentični sluh za sve vibracije svog doba. Nažalost, vreme u kojem je živeo ispunjeno je najvećim svetskim ratnim sukobima. Osećanje te univerzalne egzistencijalne tegobe rezultiralo je fatalnom posledicom: unutrašnja borba umetnika se pretvarala u teška psihološka stanja, a njegova smrt u Drugom svetskom ratu je na simbolički način ukazala na tragiku pojedinca u vremenu ispunjenom zlom. Ipak, snaga Šumanovićeve umetnosti je dominantna i skoro celokupni njegov opus je, poput nepatvorenog kristala, ostao jasno slikarski, koncepcijski i poetski jedinstven i »nepovređen«.
Slikarstvo Save Šumanovića je značajno jer je nastajalo zahvaljujući umetnikovoj svesti o autohtonosti umetničkog dela. Šumanović je među onim retkim srpskim umetnicima koji će pedantno istraživati problematiku slike kao jedinstvenog plastičkog bića – kroz svoje racionalističke, kubističke i postkubističke poduhvate u kojima je vladao racionalistički i analitički duh; kroz eruptivni ekspresionizam »Pijanog broda« u kojem se potencira snaga gesta kao izraza subjektivističkog poimanja sveta; kroz brojne pikturalno harmonizirane pejzaže u kojima se pretenduje na istinsko, integralno saznavanje i interpretiranje vaskolike prirode; kroz seriju »Šidijanki« u kojoj veliki aktovi nameću metaforu ljudskog tela i ljudske ličnosti – pomalo usamljene u svoj svojoj multipliciranosti (isti model se više puta pojavljuje na istoj slici) -. govoreći o usamljenosti i otuđenosti primerene alijenacijskom duhu ukupnog dvadesetog veka.
Očito je, Sava Šumanović ima snagu klasika čije je delo ispunjeno univerzalnim značenjima »primenjljivim« u najrazličitijim vremenima njegovog, našeg i nekog budućeg civilizacijskog trenutka. Istovremeno, Šumanovićeva životna i umetnička sudbina imaju paradigmatsku snagu: bez obzira na Savine izuzetne kreativne, duhovne i umetničke domete, bez obzira na njegov vrhunski humanistički doseg – 1942. godine biva streljan kao nedužna žrtva ratne pošasti. No, taj nasilni prekid životnog i demijurškog puta nikako ne poništava odsjaje njegove umetnosti.
Pokretači Nagrade Sava Šumanović – Novosadski sajam Art expo, Galerija Bel art i Centar za vizuelnu kulturu Zlatno oko iz Novog Sada – nastoje da permanentno afirmišu delo Save Šumanovića, te da podsticajno i delotvorno doprinesu dinamičnom razvoju umetničkih ideja na srpskoj umetničkoj sceni.
Šumanovićevo slikarsko delo je razgranato, izuzetno bogato, istraživačko (racionalizam, kubizam, ekspresionizam, realizam). Njegov umetnički angažman obuhvata i njegove pisane teorijske rasprave. Dakle, Nagrada Sava Šumanović se dodeljuje za likovnu umetnost, a to podrazumeva sagledavanje i „ocenjivanje“ širokog dijapazona najrazličitijih umetničkih i teorijskih opusa. Uostalom, takva koncepcija ove nagrade je potpuno „primerena“ savremenoj umetničkoj sceni u nas posle dvehiljadite, umetnosti koja je polivalentna, disperzivna i interdisciplinarna…
Žiriji za dodelu Nagrade „Sava Šumanović“ nastojali su da ukažu na umetnike sa već ostvarenim ugledom i autoritetom ali i sa sposobnošću da se, u trenutku nagrađivanja, adekvatno dokažu validnim, pravovremenim, angažovanim i autentičnim umetničkim reakcijama na impulse stvarnosti. Pokazalo se da su, uglavnom, laureatima postajali oni umetnici koji su istovremeno pokazivali tipičnu postmodernističku zainteresovanost za najrazličitije sadržaje, mitologije i preplete, ali i permanentnu volju da se obnove i (re)afirmišu osnovni principi modernizma. Podsetimo, ova nagrada je prvi put dodeljena katastrofične 1999. godine, možda i kulminacijske u nizu kriznih godina poslednje decenije dvadesetog veka. Dakle, karakter naše egzistencijalne i sudbinske obuhvaćenosti je veoma blizak karakteru vremena u kome je živeo i stvarao Šumanović. Usred tadašnjeg haosa Sava je težio autentičnoj slici, težio je uređenoj pikturalnoj strukturi.
Usred jedne skoro već dve decenije duge, odista zamorne i transformišuće krize srpskog društva, u aktuelnoj umetnosti su postali dragoceni i časni slični umetnički poduhvati.
Tokom fatalnih devedesetih, delujući u uslovima specifične izolovanosti (umetnost u zatvorenom društvu), u ratnom okruženju, a potom, posle 2000-te, u uslovima tranzicijske krize – srpska umetnost će pokazati izraziti vitalizam, što će naterati Denegrija da o tom periodu govori kao “o jednom vrlo uzbudljivom i herojskom poglavlju nedavne domaće umetničke istorije”. Izuzetno su bili značajni procesi obnove principa modernizma kojim se, u kriznim vremenima, obnavlja i dignitet umetnosti kao specifične oblasti u kojoj je „umetnik stručnjak i specijalista“ u svom domenu. Takav umetnik se ne suprotstavlja socijalnom, političkom i kulturnom okružju, nego nastoji da se integriše u društvene procese posvećujući se ontologiji i autorefleksivnim problemima umetnosti, koja po modernističkim načelima Filiberta Mene “ima pravo na zasebnost, ne da bi se izdvojila, nego da bi svojim primerom bila uzor drugim znanjima i drugim praksama”. Istovremeno, aktuelna umetnost je, i u Srbiji, zahvaćena procesom tehnologizacije te je tehničko-tehnološka-kompjutersko-internetska slika postala primarni “nosač” umetnikovih ideja, ideja kojima se umetnički produkt sve češće manifestuje u svojevrsnom “plinovitom stanju” (Mišo) ili kao “delo-stanje” (Burio)…
U takvim okolnostima delovali su i laureati Nagrade Sava Šumanović. Neki od njih su aktivno učestvovali, čak kreirali izgled aktuelne umetničke scene u Srbiji (od 1999 do 2008), a neki su bili “prisvajani“ od te iste scene da bi svojim konceptualnim stavovima bili uporište onim tendencijama koje su tokom poslednjih deset godina izražavale složenu kontrastnu sociološku, političku i etičku situaciju. U svakom slučaju, upravo zbog te simbioze umetničke autentičnosti i etičkih stavova Ugren, Mandić, Bajić, Otašević, Protić, Grozdanić, Blanuša, Prodanović, Sombati i Todosijević su bliski slavnom predhodniku čije ime nosi nagrada kojom su nagrađeni.