Aug 6, 2013
Zvonimir Santrač: Retrospektiva (1983-2013)
Muzej savremene umetnosti Vojvodine
06. – 22. avgust 2013.
Kustos izložbe: Sava Stepanov
Otvaranje: utorak, 6. avgust 2013. u 20:00
Uvodna reč: Sanja Kojić Mladenov, direktorka MSUV; Vesna Latinović, direktorka galerije Bel Art
O izložbi: Sava Stepanov, likovni kritičar
Partneri: Muzej savremene umetnosti Vojvodine u saradnji sa galerijom Bel Art
Izložba se priređuje povodom Nagrade Sava Šumanović za likovnu umetnost za 2012. godinu, koja je dodeljena Zvonimiru Santraču, i potpisanog Protokola o saradnji između galerije Bel Art i Muzeja savremene umetnosti Vojvodine koji u budućnosti predviđa predstavljanje umetnika — dobitnika Nagrade Sava Šumanović.
“Celokpuno dosadašnje stvaralaštvo Zvonimira Santrača karakteriše se radovima zasnovanim na jasno vidljivim konceptualnim razlozima i koncepcijskim povodima. Takav način izražavanja Santrač je započeo svojim slikarstvom još tokom druge polovine sedamdesetih prošlog veka, tačnije 1977. godine, neposredno po okončanju školovanja na Akademiji likovnih umjetnosti u Zagrebu. U jugoslovenskoj umetnosti Santrač se afirmisao u doba „umetnosti osamdesetih“. Njegov neoenformelistički stav je iskakako iz opšteg trenda tzv. „nove slike“ ali ga je kritika bezrezervno prihvatila kao jednog od najznačajnijih predstavnika postmodernističkog slikarstva u nas. Jednostavno, Santrač je večito bio „vezan“ za aktuelnosti sveta i umetnosti, on je od onih umetnika koji osećaju damare stvarnosti te na njih aktivno reaguju. On je značajan akter umetničkih zbivanja i tokom devedesetih godina dvadesetog veka. Tada se snažno afirmisao svojim monumentalnim „Balkanskim vozom sudbine“ te sa nekoliko varijacija neobičnih „Zidova“ koji su simbolično ilustrovali i oštro kritikovali taj krizni period našeg društva…
U aktuelnom trenutku Santrač razvija umetnost u čijem konceptu postoji sinteza konceptualnog i materijalnog. Svojim najnovijim radovima ovaj umetnik sagledava, komentariše i kritikuje dešavanja u vremenu permanentne krize, ukazujući na neuralgične tačke savremenog življenja u Srbiji danas.”
Sava Stepanov
Biografija:
Zvonimir Santrač je rođen 1952. godine u Pančevu. Godine 1977. je diplomirao na Akademiji likovnih umjetnosti u Zagrebu. Specijalizaciju završio u magistarskoj radionici Krste Hegedušića (1979), a u periodu 1986-1987. je studijski boravio na specijalizaciji na Kolumbija univerzitetu u Njujorku. Od 1985. godine živi i radi u Vršcu.
Najvažnije samostalne izložbe: Zagreb, Galerija Nova (1980); Beograd, Muzej savremene umetnosti (1981), Zagreb, Galerija Nova (1982); Vršac, Željeznička stanica, Balkanski voz sudbine; Novi Sad, Željeznička stanica, Balkanski voz suzdbine i Beograd, Željeznička stanica, Balkanski voz sudbine (1986); Rešice (Rumunija), Muzej Banata (2000); Muzej Roberta Hamerštila, Gudurica (2011); Galerija Kulturnog centra, Vršac (2011).
Nagrade: Rijeka, Bijenale mladih, Otkupna nagrada (1978); Zagreb, Likovna nagrada INE (1979); Zagreb, Nagrada Sedam sekretara SKOJ-a (1980), Beograd, Nagradna stipendija Fonda Moša Pijade (1981); Zrenjanin, Nagrada Galerije savremene umetnosti (1987); Čačak, Nagrada 20. Memorijala Nadežde Petrović (1989); Pančevo, Nagrada 39. Oktobarskog salona; Novi Sad, Nagrada Zlatno oko na Internacionalnoj izložbi skica i projekata (1998); Beograd, Nagrada 40. Oktobarskog salona (1999), Čačak, Nagrada 21. Memorijala Nadežde Petrović. Nagrada Sava Šumanović (2012).
Jun 18, 2013
20. Jun – 02. Jul 2013.
Hol ispred Velike Sale Doma omladine, Beograd
Izložba “Joko, Lenon, Tito – jedna konceptualistička akcija” u Domu omladine Beograda realizuje se kao deo projekta “Gost muzej” pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture Republike Srbije i Skupštine grada Geograda.
Produkcija izložbe: Muzej istorije Jugoslavije, Galerija “Bel Art”, Novi Sad, Dom omladine Beograda.
Koncept: Sava Stepanov i Momo Cvijović
Koordinatori projekta: Vesna Latinović i Dušana Nikolić
Dizajn izložbe: Ljubomir Maksimov
Džon Lenon i Joko Ono su 1968. godine započeli mirovnu aktivnost u znak protesta protiv rata u Vijetnamu. Njihova prva akcija je bila nakon venčanja kada su u dvorištu katedrale u Koventriju zasadili dva žira – žive skulpture u ime mira “Acorn Event “. Paketiće ljubavi i mira sa dva žira u njima ( “Package of Love And Peace”) poslali su na adrese 50 svetskih lidera toga doba sa porukom i nadom da će ih zasaditi u ime mira.
Predsednik Tito je ispoštovao zahtev umetnika, te je žirove zasadio u arboriumu svoje rezidencije. Danas u memorijalnom parku u blizini Kuće cveća postoje dva ponosna četrdesetogodišnja hrasta.
U periodu od 1968. do početka 1970, Joko i Džon su koristeći svoj uticaj na medije nastavili mirovnu kampanju kroz umetničke akcije „Bed-In“ , „Bagism ” and „War Is Over ,” i koncerte „Sweet Toronto Concert ,” i „Peace For Christmas Concert ” i tako promovisali ideju mira u svetu.
Izložba sadrži dokumentaciju o prijemu paketa sa žirovima koju čuva Arhiv Jugoslavije, grafike Acorns 100 kojima je Joko Ono 2008. godine obeležila 40. godišnjicu ove umetničke akcije. U postavci će takođe biti predstavljene umetničke ličnosti Joko Ono i Džon Lenona, te fotografije iz zbirke /fundusa Muzeja Istorije Jugoslavije u Beogradu koje je autorski snimio Josip Broz Tito i izlagao na samostalnim izložbama u Sarajevu i Mariboru 1962. godine.
O izložbi „Joko, Lenon, Tito”
Kad je leta ’69, žir maštao da postane hrast, Tito je bio čelnik celog nesvrstanog sveta, a Lenon vlasnik buntovnih usta među Bitlsima. Oboje tako daleko od 1980. godine i konačnog epiloga. Postoji nešto što spaja „Lenjina rokenrola” sa „Betovenom socijalizma i neopredeljenosti”. Lenon je verovao u socijalnu pravdu, Tito u snagu neustalih. Lenon se izjavom da su Bitlsi popularniji od Hrista zamerio Vatikanu. Nije doživeo oproštaj. Tito je postao bezbožnik okrenuvši leđa majci Moskvi. Crveni fundamentalisti to nikad neće zaboraviti. Lenon u belom odelu na belom Stenveju snima „Imagine”. Tito obučen u belo zna da prebira po dirkama belog klavira uživajući u bogatstvu tonova. Lenon nije krio sklonost ka jugoslovenskom modelu socijalizma. Imajući na umu Gandija i Martina Lutera Kinga, rekao je : „Nisam vođa i ne sanjam sudbinu vođe. Ja želim da nas kroz život vode pesme, a ne lideri.“
“Tito, hedonista i obožavalac lepog, ostao je ubeđen kako „muzika koja se danas stvara mora biti izraz stvarnosti i mora biti raznolika”. Lenon je u kratkom životu bio svuda – nikad u Jugoslaviji. Tito je u svom dugom i burnom životu video i čuo sve – Bitlse, nikad. Lenon je svojom rukom pisao pismo obožavaocima u Jugoslaviji. Jugoslavija će, dve decenije potom, donacijom učestvovati u pravljenju spomen – kompleksa „Polja jagoda” unutar njujorškog Centralnog parka. Još nešto: kad je Tito prvi put doputovao u Njujork, okruživalo ga je izuzetno obezbeđenje. Kad su Bitlsi, nešto kasnije, stigli u „Veliku jabuku” imali su sličnu zaštitu. Razlika je u tome što je Tito sačuvan u Njujorku, a Lenon na koncu nije. Iza njih, iste godine, ostale su udovice. Jedna i danas budno brine o liku i delu svoga muža, drugoj je to trideset godina onemogućeno.” – Petar Peca Popović, odlomak iz kataloga za 15. sajam umetnosti Art Expo u Novom Sadu „Joko, Lenon, Tito – jedna konceptualistička akcija“
Izložba „Joko Ono, Lenon, Tito – jedna konceptualistička akcija” predstavlja omaž jednom vremenu, jednom istorijskom trenutku u kome su se srele tri monumentalne istorijske ličnosti; troje pripadnika različitih kultura kojima je bila zajednička ideja o miru, miroljubivoj aktivnoj koegzistenciji, neslaganje sa ratom i nasiljem. Sva je prilika – delili su i umetnički senzibilitet: Joko Ono i Lenon kao umetnici svetskog glasa, Tito kao svojevrsni ljubitelj umetnosti, kao amaterski stvaralac umetničke fotografije…
Mirovna akcija Joko Ono i Džona Lenona u koju se uključio i predsednikTito, poseduje brojne specifičnosti. Činjenica je da su ovi hrastovi ideju o miru čuvali dok je Josip Broz bio živ… Ubrzo nakon Titove smrti, SFR Jugoslavija, do tada ugledna država za primer u svetu, raspala se u krvavim obračunima dojučerašnjih prijatelja i suseda. U ratovima i u bombardovanju tokom devedesetih godina prošlog veka – narodi koji žive na ovim prostorima doživeli su veliku nesreću i patnju. U takvom kontekstu važno je podsetiti na ovu umetničku akciju i uvek aktuelnu poruku svetu od Joko Ono i Džona Lenona, za Božić 1969. godine: Rat je završen – ako ti to želiš…
Vesna Latinović, odlomak iz kataloga za 15. sajam umetnosti
Art Expo u Novom Sadu „Joko, Lenon, Tito – jedna konceptualistička akcija“
U dokumentarnim fondovima Muzeja istorije Jugoslavije sačuvani su pisani tragovi o jednom poklonu, jedinstvenom po svom darodavcu i neobičnom po svojoj nameni. Jedinstven je i po tome što je to jedini poklon Josipu Brozu Titu za koga se iskreno nadam da nikada neće biti pronađen u svom izvornom obliku. Njegova sudbina nije bila namenjena, kako to sa svim muzejskim predmetima biva, mračnim depoima i prašnjavim policama, njegov „gubitak“ znači njegov život, samo njegovim trajanjem želja darodavca bi bila ispunjena. On bi ujedno označavao jedinu „stvarnu“ vezu između darodavca i darovanog, koji za života nisu imali ničeg zajednickog. Ako pod „zajedničko“ ne podrazumevamo takve banalnosti kao što su posedovanje istog automobila ili to što su, na počecima karijere, obojica imali istog fotografa. Čak ni to da su darodavac i darovani umrli iste godine!
Tokom pripreme materijala za potrebe ove izložbe, opet posetim Arhiv, 19. februara 2008. godine. U pozamašnoj kutiji br. 129, sa oznakom KPR (Kabinet Predsednika Republike) V-6a, u kojoj se inače čuva pisana građa o poklonima Josipu Brozu Titu, pronađem košuljicu sa poznatim predmetom. Privučen zanimljivim sadržajem, prepiskama sa slavnim i poznatim, zakopam po kutiji i skoro pri dnu, izvučen ko zna kada iz svoje arhivske košuljice, ugledam tako željeni dokument! U Belešci, bez označenog datuma, sa memorandumom protokola Predsednika Republike, šef tog Protokola Vlado Šestan (na toj dužnosti bio od oktobra 1968. do decembra 1972. godine), obaveštava Josipa Broza Tita o prispeloj pošiljci i želji darodavca. Belešku završava recima: Molim druga Predsednika za odluku. Pri samom vrhu dokumenta, penkalom upisan karakterističan, lični paraf Josipa Broza Tita, u obliku stilizovanog VT (video Tito). Tim znakom, kažu nam u Arhivu, Tito potvđuje i odobrava predmet. Poznato je, još od onog u zapadnoj civilizaciji najranije zabeleženog susreta između Solona i lidijskog kralja Kreza, da se u susretima vladara,vojskovođa i državnika, sa jedne, i filozofa, umetnika i pesnika, sa druge strane, izuzev poneke anegdote, ne dogodi ništa. Poznati su i razlozi zašto je to tako – dok se oni prvi bave „stvaranjem istorije“ oni drugi ulažu napore da nam tu istu istoriju učine podnošljivom. Nama ostaje nada da su iza ovog kratkog, pisanog susreta Tita i Lenona, ostala dva hrasta, koja nam se, u ovom času, zaista čine podnošljivim.
Momo Cvijović, odlomci iz kataloga za 15. sajam umetnosti Art Expo u Novom Sadu
„Joko, Lenon, Tito – jedna konceptualistička akcija“
Tokom 1969. godine, Joko Ono i Džon Lenon su realizovali nekoliko akcija/ događanja koja su svakako njihova najznačajnija zajednički ostvarena konceptualistička dela:
a) Te godine oni su poslali paketiće žireva (Acorn Event) brojnim svetskim liderima i hrastovi, zasađeni po njihovim instrukcijama, počeli su da se razvijaju u svojevrsne žive skulpture na različitim stranama sveta podignute – u ime mira.
b) Neposredno posle venčanja na Gibraltaru, Joko i Džon Lenon daju svoj čuveni višednevni intervju u krevetu (Bed In) – u sobi 902 amsterdamskog Hotela Hilton (23-31. mart) a potom i u Montrealu u Hotelu Kraljica Elizabeta (26. maj – 2. juni 1969) – svakodnevno govoreći novinarima o miru u svetu. Tokom montrealske akcije Lenon je napisao svoju čuvenu pesmu „Dajte šansu miru“ (Give Peace a Chance) koju će premijerno izvesti na singlu sa Plastic Ono Band-om. Pesma će ubrzo postati prava mirovnjačka himna. „Bio sam srećan kada je antiratni pokret u Americi prihvatio pesmu „Dajte šansu miru“ jer sam je napisao misleći na njih… Osećao sam obavezu da napišem pesmu koju ljudi mogu da pevaju na demonstrcijama“, rekao je Lenon u intervjuu datom novinaru Robinu Blekburnu.
c) Terminom Bagizam (Bagism) dvoje umetnika je označilo svoja nastojanja da se prevaziđu razlike među ljudima. Potrebno je ponašati se kao da smo svi prekriveni istim vrećama – džakovima, tako da se „prekriju“ sve razlike među ljudima (rasne, polne, verske, političke, ekonomske, zdravstvene), razlike na kojima se zasnivaju radikalističke političke doktrine koje izazivaju brojne nepravde i neprilike u svetu. U nekoliko navrata davali su intervjue sa vrećama navučenim preko glave…
d) Konačno, pred Božić, decembra 1969. godine, oni ističu postere sa tekstom „Rat je gotov! – ako ti to želiš. Srećan Božić od Džona i Joko“ (War is over! If You want it. Happy Christmas from John & Yoko), istovremeno u Londonu, Njujorku, Los Anđelesu, Parizu, Rimu, Atini, Montrealu, Torontu, Tokiju, Hong Kongu i Porto of Spain-u na Trinidadu. Isti tekst je bio umnožen na razglednicama, a štampan je u brojnim svetskim novinama i objavljen na radio stanicama.
U istoj deceniji Tito se predstavio kao „umetnik“. Naime, njegova pasija prema fotografiji je bila primetna. Često je viđen (i snimljen) sa fotoaparatom, pri snimateljskim aktivnostima. To je podstaklo članove Foto saveza Jugoslavije – načinjen je izbor iz Titovog fotografskog opusa te su mu priređene tri samostalne izložbe – u Videm-Krškom oktobra, a Mariboru novembra 1962. godine, a potom i Sarajevu, aprila 1963. godine. Radi se o tipično amaterskim fotografijama na kojima je, sasvim moguće, prepoznati talenat čoveka koji je shvatio osnovne medijske obrise te je vidljivo njegovo nastojanje da ostvari izraz kojim objedinjuje realističko dokumentarističke i estetske značajne fotografske slike. U nešto poznije nastalim polarioidima Tito slično reaguje, ali je primetan jedan intimniji i subjektivistički pristup motivu… Naravno, valja zaključiti da Titovu fotografsko stvaralaštvo, ma koliko obimno bilo, nikako ne treba razmatrati kao seriozni umetnički opus. No, iako je sve ostvareno na nivou ljubiteljskog bavljenja fotografijom, ostaje činjenica da se nekoliko njegovih fotografija nalaze evidentiranih u Muzeju moderne umetnosti u Njujorku, što svakako zavređuje pažnju, pa makar se radilo o svojevrsnom kuriozitetu…
Sava Stepanov, odlomci iz kataloga za 15. sajam umetnosti
Art Expo u Novom Sadu „Joko, Lenon, Tito – jedna konceptualistička akcija“
Apr 22, 2013
Conemporary Art Festival for Danube region countries
Austria, Hungary, Croatia, Slovakia, Germany, Ukraine, Bulgaria, Romania, Serbia
Novi Sad-Petrovaradin
31.August-15 September 2013.
Project manager: Gallery Bel Art Novi Sad
Partner: Austrian cultural forum Belgrade
Director: Vesna Latinović
Art director: Sava Stepanov
The concept of the Plein Art Festival Danube dialogues reflects the idea defined by its title. The Danube river, with its banks and bridges, is perceived not only as a geographical feature but also as a symbol and driving force, reflected in fascinating contemporary art presentations in the countries of the Danube region. Initiator and organizer of the festival, Gallery Bel Art has the intention to establish Novi Sad as a meeting point of various artistic ideas, concepts and philosophies, and offering an opportunity for co-operation and building bridges, while appreciating and accepting differences among the artists and arts of this culturally versatile and rich European (Danube) region.
The project has been conceived as an international mosaic-like event which will take place simultaneously in various galleries and open spaces in Petrovaradin and Novi Sad. Novi Sad has a great advantage in that its city centre and the Petrovaradin Historic Town are located at a walking distance. There will be painting and sculpture exhibitions, performances, video-projections, art flags exhibition, light installations, dicussion fora and round tables, artistic workshops, art book presentations, plein air painting, etc.
Besides the group exhibitions and individual exhibitions from Danube region countries (Slovakia, Hungary, Croatia, Romania, Ukraine, Bulgaria, Germany), the co-operation between Gallery Bel Art from Novi Sad and Austrian Cultural Forum from Belgrade, has resulted in an encounter of Austrian and Serbian artists. The concept of simultaneous art exhibitions from Austrian and Serbian milieu is actualized (Ruprehter-Brtka, Iljovski – Linschinger, Robert Hammerstil: Dialogues with painters from Serbia, Austria, Germany, Romania, Croatia, Greetings from Vienna – author Pia Jardi, exhibition of young artist from art colonies in Čortanovci and Vršac) In spite of similar sensibilities of individual artists, one of the main features of the Danube Dialogues Exhibition are their artistic differences. Communication is everything: the participating artists are open for dialogue, raising numerous questions about similar (yet different) phenomena of our daily lives, discussing problems of individuals in societies in transition, musing about the destinies of nations living next to each other…These minute exhibition forms clearly show that the universality of art surmounts all linguistic, political, social, cultural and other “obstacles”, significantly contributing to our understanding, tolerance and learning about one another. The organizers of the exhibition also hope to show its visitors that a synthesis of esthetic and ethical principles, so badly needed in these difficult times, has a crucial value. At any rate, it is a universally acknowledged truth that art cannot change the world, but it can make it a better place.
Mar 5, 2013
15. dodela Nagrade za likovnu umetnost Sava Šumanović
U ponedeljak 4. marta 2013. godine, na izložbi Art expo u Master centru Novosadskog sajma, dodeljena je jubilarna petnaesta Nagrada Sava Šumanović za likovnu umetnost.
Žiri za dodelu nagrade u sastavu Vesna Burojević, istoričarka umetnosti, v.d. direktor Galerije slika Sava Šumanović u Šidu, Vesna Latinović, galerista, direktorka Galerije Bel Art u Novom Sadu i Sava Stepanov, likovni kritičar, saradnik za likovnu umetnost u Zavodu za kulturu Vojvodine u Novom Sadu, je jednoglasno odlučio da se Nagrada Sava Šumanović za likovnu umetnost ravnopravno dodeli skulptorki Olgi Jevrić i istoričaru umetnosti Jerku Denegriju. Nagrade su uručili Dragan Srećkov, pomoćnik pokrajinskog sekretara za kulturu i javno informisanje i Goran Vasić, direktor Novosadskog sajma. Olga Jevrić je zahvaljujući se na nagradi objavila nameru da novčani deo nagrade pokloni deci na Kosovu.
U obrazloženju žirija se između ostalog konstatuje da “u našoj umetnosti skulptorsko stvaralaštvo Olge Jevrić, već više od pet decenija traje na jedan veličanstven način. U tokovima srpske i jugoslovenske umetnosti njena skulptura se, počev od ranih pedesetih godina proteklog veka pa sve do danas, javlja kao niz adekvatnih i autoritativnih reakcija na izazove i impulse sveta, vremena i aktuelne umetnosti… Zahvaljujući izuzetno čvrstim koncepcijskim postavkama sasvim primerenih biću skulpture, zahvaljujući sposobnosti da svoj plastički iskaz zasnuje na neprikosnovenosti forme, kao i na autohtonoj i univerzalnoj snazi likovnih i skulptoralnih elemenata, Olga Jevrić je ostvarila delo koje svojom konstitucijom zrači univerzalnim formalnim i metaforičkim značenjima. Pri svemu tome, njen iskaz je izrazito subjektivistički, sasvim personalan. Izraz Olge Jevrić istovremeno odaje utisak ekspresivnosti, gestualnosti, sugestivne snage i egzistencijalne energije ali i tanane senzibilnosti i nekakve krhke osećajnosti. Zbog toga celokupno delo Olge Jevrić predstavlja jedan od najznačajnijih stvaralačkih opusa u našoj likovnoj umetnosti u kojem je ostvaren istinski uzlet stvaralačkog duha. Olga Jevrić se nagrađuje za retrospektivnu izložbu „Materija duha“ kojom je promovisan Legat Olge Jevrić. U toj postavci prikazane su skulpture stvarane tokom celokupne druge polovine dvadesetog veka, tačnije od 1951. do 1999. godine. Izložba je održana u Kući legata u Beogradu od 26. septembra do 24. oktobra 2012. Godine a autor izložbe je bio Dejan Vučetić, kustos Kuće legata.
Jerko Denegri je jedan od najznačajnijih istoričara umetnosti, kritičara i proučavalaca srpske i jugoslovenske umetnosti te revnosni hroničar i tumač najvažnijih zbivanja u evropskoj i svetskoj umetnosti. Njegova stvaralačka aktivnost traje nepunih pola veka… U Denegrijevim temeljnim proučavanjima tokova srpske umetnosti, pored tekstova realizovanih tokom rada u muzeju i drugim sličnim prilikama, naročito treba ukazati na petoknjižje Teme srpske umetnosti (pedesete, šezdesete, sedamdesete, osamdesete, devedesete) u kojima je ovaj autoritativni istoričar umetnosti analitički i sa jasnim koncepcijskim kriterijumima tumačio fenomene srpske umetnosti i njenu ukorenjenost u istorijska zbivanja tokom vremena u kojem je nastajala. Ješi Denegriju je večito imanentna ideja modernizma. Njegov krucijalni stav je da u umetnosti ne treba da bude nikakvih granica, ograničenja, prepreka, te da je istinski vredno ono što ona ima da nam saopšti kao indikator egzistencijalne stvarnosti. Poput Argana i drugih značajnih modernističkih teoretičara umetnosti, i Jerko Denegri se kontinuirano zalaže da se delovanju moderne umetnosti ostvari i obezbedi snažno prisustvo u životu pojedinca i društva. Neposredan povod za dodeljivanje Nagrade Sava Šumanović Jerku Denegriju je knjiga Modernizam /Avangarda – Ogledi o međuratnom modernizmu i istorijskim avangardama na jugoslovenskom prostoru (Izdavač: Službeni glasnik Srbije, Beograd, 2012), koja sadrži 40 tekstova nastalih između 1967. i 2012-te, koji su različitih stilova i obima – od iscrpnih studija za specijalističke stručne publikacije do predgovora za kataloge izložbi i osvrta u časopisima.
Nagradu za likovnu umetnost Sava Šumanović od 1998. godine zajednički organizuju Novosadski sajam, Galerije Bel art i Zlatno oko a pod pokroviteljstvom Sekretarijata za kulturu vlade Vojvodine.
Nov 7, 2012
„…Princip da se u svemu što svaki čovek u svom životu, a umetnik/umetnica u sopstvenoj umetnosti, neodložno i neminovno uvek „mora ići do kraja” osnovna je nit vodilja i konačna poruka Marininih performansa beogradskog perioda, a sledom ovog početnog stadijuma takođe i njenog sveukupnog dela. To je svakako jedna vrlo moćna moralna pouka koje se umetnica sama redovno pridržavala, no koju je ujedno upućivala i drugima, očekujući i zahtevajući od drugih istu meru uključenja kao i od sebe same…“ – dr Ješa Denegri
Autor: mr Olivera Janković
Izdavač: Galerija Bel Art
Saizdavač: Muzej savremene umetnosti Vojvodine
Recenzenti: dr Ješa Denegri, Slavko Timotijević
Dizajn: Ljubomir Maksimov
Knjiga Olivere Janković Marina Abramović: rani radovi – beogradski period bavi se „uvodnim” stvaralaštvom velike svetske umetnice. Marina Abramović (Beograd 1946) je svoje rane radove izvela u Beogradu 1971, a njen beogradski period traje do njene tridesete godine, kada se 1975. godine seli u Amsterdam. Po završetku studija Marina se bavila crtežima, slikanjem i pisanjem specifičnih tekstova. U međuvremenu je kompletirala studije u Zagrebu (Majstorska radionica Krste Hegedušića) i kratko vreme predavala na Akademiji umetnosti u Novom Sadu. Prve performanse izvela je tokom 1972. godine u Beogradu. Radovi nastali u kratkom periodu između 1972. i 1975. godine, bilo da su izvedeni u Beogradu bilo na festivalima umetnosti i drugim umetničkim prostorima u inostranstvu, predstavljaju Marinin beogradski period. Tokom ovog perioda ona deluje pri Galeriji Studentskog kulturnog centra (SKC) u Beogradu, koji upravo tada postaje kultno mesto avangardističkih zbivanja. Zajedno sa grupom beogradskih umetnika (Raša Todosijević, Neša Paripović, Zoran Popović, Slobodan Era Milivojević, Gergelj Urkom) mlada Marina Abramović gradi duh i atmosferu „nove umetničke prakse” i konceptualne umetnosti.
U aktuelnom trenutku naša istorija umetnosti, uz obezbeđenu vremensku distancu, evidentira ovu pojavu kao izuzetno značajnu u procesu razvoja celokupne srpske modernističke umetnosti. Jer, upravo je grupa umetnika okupljenih oko Galerije SKC-a, koju je „predvodila” Marina Abramović, unela brojne novine u tadašnji umetnički kontekst – bavljenje novim medijima, shvatanje „ideje kao forme”, performativna realizacija umetničkog dela, izmenjen odnos umetnika prema umetničkim institucijama. Sama umetnica svoj beogradski „preludijski period” smatra izuzetno značajnim. „Što se tiče moga rada u Jugoslaviji, to je ono što kažemo ’kamen temeljac’. Bio je vrlo važan taj moj početak i, naravno, sa grupom ljudi s kojima sam radila, to je bilo esencijalno. U to vreme naš rad je toliko bio protiv svih normalnih normi u Beogradu. Ceo taj rad bio je vrlo značajan za moj razvoj kasnije i u svakom svom katalogu ja uvek pominjem taj početak kao jedan vrlo važan momenat u svom životu.” (Marina Abramović, „Mentalni skok”, intervju, Vreme, br. 309, Beograd, 21. 9. 1996).
Danas, kada Marina Abramović pripada vrhu svetski afirmisanih umetnika, teorijska analiza njenog ranog beogradskog perioda predstavlja istinski doprinos teoriji i istoriji srpske umetnosti. Olivera Janković s naglašenim osećanjem interpretativne odgovornosti tumači delo velike umetnice. Uspeva da temeljno razmotri sve aspekte radova Marine Abramović, da analitički percipira i kritički interpretira njenu umetnost, da je kontekstualizuje, te da je na jedan diskretan, ali uverljiv način meritorno oceni. Na jednom mestu Olivera Janković ispisuje rečenice koje valorizuju doprinos nove umetnosti u kojoj je Marina Abramović lider: „Smatralo se da radikalna umetnost doprinosi stvaranju drugačijeg i boljeg sveta i formiranju odlučnih i samostalnih ljudi, sposobnih za kritičko promišljanje svakodnevne realnosti i uslova života u njoj. S takvim ciljem pred sobom umetnost je izašla iz tradicionalnih okvira da ulepšava ili afirmiše postojeću stvarnost kako bi bila produktivna u stvaranju uslova da čovek sam oblikuje svoj život nezavisno od dominantnog mišljenja, od zahteva vlasti ili od tradicionalnih vrednosti.”
„…do sada ne postoji nijedna svesno planirana, obrađena, uređena i izdata monografija, knjiga ili publikacija o ličnosti ili radu Marine Abramović kako od strane stručnih institucija tako i od strane istaknutih pojedinaca za koje se u javnosti tvrdi da su rodonačelnici konceptualne umetnosti kod nas… Sa velikom zahvalnošću i osećajem odgovornosti sam prihvatio da napišem recenziju za prvu knjigu na ovim prostorima o Marini Abramović koju je napisala Olivera Janković, a izdala Galerija Bel Art. “ – Slavko Timotijević
Rad na pripremi ove knjige predstavljao mi je izuzetno zadovoljstvo i verujem da će ona doprineti boljem shvatanju i sagledavanju umetničkog opusa Marine Abramović. Posebno što je ovo, u našim okolnostima punim kontroverzija, prva monografska publikacija o delu Marine Abramović objavljena u Srbiji.
Vesna Latinović, urednica monografije
