Prikaz izložbe: Sreto Bošnjak
Poslednji put smo videli slike Branislava Mihajlovića još 1992. godine, na njegovim beogradskim izložbama. Već tada se osećalo da je Mihajlović nemirna, otvorena i senzibilna slikarska ličnost koja ima sluha za svet novih ideja koje donosi duh postmoderne. Ali njegova osnovna interesovanja nisu bila uslovljena jedino tim idejama. Privlačila su ga pitanja koja fenomen slike otvaraju kao prostor egzistencijalne upitnosti, odnosno – koja suštinu likovnog jezika smeštaju u one zone slikarske svesti u kojim se poistovećuje sloboda jezika sa slobodom bića. Slika je autonomna likovna činjenica koja pokriva unutrašnje prostore slikarskog bića u onoj meri u kojoj to biće pokriva iskustvo savremenog sveta.
Iskustva koja je stekao najpre u Holandiji, a potom u Portugalu, znatno su doprinela da se on razvije u prepoznatljivu slikarsku ličnost modernog duha: njegovo današnje slikarstvo je sinteza osnovnih principa moderne u njenom stvarnom istorijskom kontekstu. Medjutim, njegovo lično slikarsko iskustvo i odnos njegove kreativne svesti prema procesima (socijalnim, ideološkim, političkim) vremena u kojem živimo, doprinelo je učvršćivanju jednog mišljenja o sudbini slike kao sudbini bića. Forma njegove slike lišena je estetske neutralnosti i sve više poprima karakter (i kvalitet) etičke činjenice.
Ovakav koncept nužno podrazumeva figuraciju kao formu izraza. Figuraciju koja, medjutim, prevazilazi stari antagonizam izmedju figuracije i apstrakcije. Reč je o dva vida slobode: slobode jezika i slobode ideja, jer samo u tom jedinstvu likovni znak može da ima karakter i značaj autentične poetsko-jezičke činjenice. Sa druge strane, Mihajlović ne pripada u celosti tipu takozvanih angožovanih slikara, mada je njegova slika znak budne i otvorene slikarske svesti i savesti. Zato je za njegovo slikarstvo ključno pitanje: kako savladati antagonizam izmedju tragično-dramatičnih činjenica vremena koje opsedaju biće i svest slikara i onih specifičnih zahteva koje postavlja likovni jezik u procesu nastajanja slike? Nije li životna činjenica jača od likovne i nije li ova druga svojevrsna žrtva prve? Mihajlovićeva slika brani svoj likovno-poetski integritet otporom prema brutalnosti činjenica života utkivajući ih u samu plastičku strukturu likovnog prizora. Zbog toga izvesna rezignacija provejava kroz oblike i prostore Mihjlovićeve slike i utiče na karakter njene “poruke”. Slika se brani još i energijom, ekspresivnošću, neposrednošću izrade, intenzitetom boje i jakim kontrastima, sigurnošću uspostavljanja saglasnosti izmedju detalja i celine, kao i jasnim vidjenjem kompozicione šeme prizora. Sve to njegovim slikama daje ono svojstvo koje bi se moglo nazvati autoritetom činjenice koja je sama sebi dovoljna. Taj “autoritet činjenice”, kao likovnu vrednost, nalazimo i u njegovim sjajnim pejzažima, marinama, mrtvim prirodama: svaki od njihovih detalja poseduje unutrašnju čvrstinu koja doprinosi ubedljivosti i ekspresivnosti celine. U sadržajnom smislu, ova slika je opora vizija jedne stvarnosti doživljene iznutra, stvarnosti agresivne i nehumane koja se imaginacijom slikara preobražava u poetski vizuelni dokument katarze, žudnje za smislom i slobodom. Ruševine na njegovim slikama možda su one iste ruševine u nama, koje su nastale posle uzaludnog sudara nade i životne stvarnosti? Ali slika ne živi od tih mogućih analogija; ona je čvrsto sklopljena likovno-jezička celina, ubedljiva i uzbudljiva, jer govori čistim jezikom simbola, koji pokrivaju šire i dublje iskustvo sveta od onoga koje poseduje sam autor.
Kojim stilskim formacijama i jezičkim modelima pripada današnja slika Branislava Mihajlovića?
Da li je to figurativni ekspresionizam ili ekspresivni realizam koji prerasta u poetski simbolizam? Reč je o jednom sintetičkom slikarskom konceptu koji podjednako respektuje stanje duha moderne, savremene umetničke prakse i veoma subjektivne stavove autora suočenog sa dramatičnim sadržajima vremena. Siguran, oštar, pomalo tvrd slikarski jezik na više načina i sa više uzroka vezan je uz objektivnu stvarnost kao izvor vizuelnih informacija, ali još više kao psihološki izazov i kao stav slikarskog bića prema etičkom profilu sveta. U ponekim slikama Mihajlović se uzdiže do čiste metafizičke prizornosti, u kojima se slikar susreće sa nadstvarnim, onostranim situacijama bića stegnutog izmedju istine, nade, vere i beznadja. Na njegovim slikama gotovo da i nema neba: one su “stečene” niskim horizontom ili predstavljene kao fragmentirani kadrovi jedne veće slikarske celine.
Mihajlović je siguran crtač, u suštini realista po tretmanu forme, ali realista koji poseduje istančan sluh za konstrukciju primarnih likovnih elemenata – površina, planova, kontrasta. Boja njegove slike je svesno (ili podsvesno) svedena na funkciju potenciranja oblika kojim se uspostavlja intencionalna dimenzija prizora. Pa ipak, svakom slikom vlada odredjena koloristička konstanta: boja nosi svetlost u sebi kao deo njene ekspresije i funkcionalne potencije.
Mihajlovićeva slika ne deluje iluzijom prostora već snagom oblika u prostoru. Slika je detalj prirode koja i sama postaje detalje slike. Rukopis, način slikanja, način otkrivanja oblika, žestoko je neposredan, direktan, slojevit, pokatkad brutalan. Faktura je deo čina, vrednosna komponenta slikanja. Materija i čin, u jedinstvu slikarske akcije, uzdignuti su u ovom slikarstvu na stepen najviše strukturne vrednosti.
Zbog svega što smo rekli, blizu smo uverenju da je Branislav Mihaljović zadržao izvestan duh beogradske slikarske umetnosti posledje dve decenije veka: bez obzira na difuziju ideja, jezičkih modela i ideala, ostao je jedan prepoznatljiv sistem figuracije koji se izražava kroz aktivan odnos kreativne svesti prema društvenoj stvarnosti i ekspresionistički naboj forme koja uprkos svemu brani svoj integritet.
Katalog izložbe:
1. “Bez naziva (kvaka)”, 2008, ulje na platnu, 100 X 100 cm
2. “Čekaonica”, 2008, ulje na platnu, 100 X 100 cm
3. “Balska dvorana II”, 2009, ulje na platnu, 100 X 100 cm
4. “Valcer III”, 2008, ulje na platnu, 100 X 100 cm
5. “Hodnik I”, 2007, ulje na papiru kaširanom na platno, 100 X 65 cm
6. “Santa Estefanija”, 2009, ulje na platnu, 100 X 65 cm
7. “Krevet III”, 2009, ulje na platnu, 100 X 65 cm
8. “Crvena kafana I”, 2009, ulje na platnu, 100 X 65 cm
9. “Crvena kafana II”, 2009, ulje na platnu, 100 X 65 cm
10. “Stanica”, 2009, ulje na platnu, 100 X 65 cm